Tiroid Hastalıklarında Beslenme

Tiroid Nedir?

Tiroid bezi, boynun alt yarısında nefes borusunun önünde bulunan kelebek şekilli bir iç salgı bezidir. Tiroid hormonu farklı vücut fonksiyonları için önemlidir. Tiroid bezi metabolizma hızının ana kontrol öğesi olan tiroid hormonlarını üretir, depolar ve salgılar. Bu hormonlar tüm vücut dokularının ve organlarının doğru çalışması için şarttır. Tiroid hormonları, vücudun enerji depolarını verimli şekilde kullanmasını sağlayarak vücut ısısını kontrol eder. Ayrıca kasların düzgün çalışmasına da imkân verir.

Tiroid Hastalıkları Nelerdir?

Tiroid; fetal, çocukluk ve yetişkin yaşamında farklı metabolik süreçlerin düzenlenmesinde önemli olan bir endokrin bezidir. Tiroid disfonksiyonu yaygındır. Kolayca tanımlanabilmekte ve kolayca tedavi edilebilmektedir. Ancak teşhis edilmezse veya tedavi edilmezse, ciddi yan etkileri olabilmektedir. Hipotiroidizm ve hipertiroidizm genellikle tiroid bezindeki patolojik süreçlerden kaynaklanır. Her iki hastalığa da farklı mekanizmalar neden olabilirken, beslenme faktörleri tiroid bezinin işlevini etkilemektedir. Bu faktörlerde T3 ve T4 hormonlarının bileşeni iyot dahil olmak üzere çeşitli mikro besinler bulunur.

Hipotiroidizm

Hipotiroidizm, az çalışan bir tiroid bezidir. Tiroid bezinin vücudun normal çalışmasını sağlamak için yeterli tiroid hormonu üretemediği anlamına gelir. Kanda çok az tiroid hormonu olan kişiler hipotiroididir. Yaygın nedenler; hashimoto tiroiditi gibi otoimmün hastalıklar, tiroidin cerrahi olarak çıkarılması ve radyasyon tedavisidir.

Toplumda tiroid fonksiyon bozukluklarına çok sık rastlanmaktadır. Duygu durum değişiklikleri, saç dökülmesi, yorgunluk, obezite gibi sağlık sorunlarında tiroid fonksiyon bozuklukları akla gelmektedir.

Hashimoto Tiroidi

Hipotiroidinin en sık nedenidir. Kronik bir tiroidittir ve otoimmun bir hastalıktır. 30-50 yaş arası kadınlarda daha sık görülür. Genelde semptomatiktir. Fizik muayenede genelde düzensiz, sert tiroid bezi görülür.

Hipertiroidizm

Hipertiroidizm, vücutta çok fazla tiroid hormonunun üretildiği herhangi bir durumu ifade eder. Yani tiroid bezi aşırı aktiftir. İnsanların %70'inden fazlasında en yaygın neden tüm tiroid bezi tarafından aşırı tiroid hormonu üretimidir.

Tiroid Neden Olur?

İyot, tiroid hormonu üretimi için gerekli bir elementtir. Dünyanın birçok yerinde diyetle yeterli iyot alımı mevcut değildir. İyot eksikliği küresel olarak önemli bir halk sağlığı sorunu olmaya devam etmektedir. Dünya nüfusunun yaklaşık %30'u iyot eksikliği riski altındadır. Vücut iyot yapmadığından diyetin önemli bir parçasıdır. İyot çeşitli gıdalarda bulunur. Vücutta yeterli iyot yoksa, yeterli tiroid hormonu yapılmaz. Böylece, iyot eksikliği tiroid genişlemesine yol açabilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından önerilen ideal günlük iyot alımı yetişkinler için 150 μg'dır. Hamile ve emziren kadınlarda 250 μg'a çıkmaktadır.

Tiroid Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Hipotiroidizmin Belirtileri

Tiroid hormon seviyeleri çok düşük olduğunda, vücut hücreleri yeterli tiroid hormonunu alamaz. Bu durumda vücudun süreçleri yavaşlamaya başlar. Vücut yavaşladıkça üşüdüğünüzü, kolay yorulduğunuzu, cildinizin kuruduğunu, unutkan ve depresif hale geldiğinizi, kabız olmaya başladığınızı fark edebilirsiniz.

Hipertiroidizmin Belirtileri

Tiroid hormonu vücuttaki birçok sürecin hızında önemli bir rol oynar. Çok fazla tiroid hormonu varsa, vücudun her işlevi hızlanma eğilimindedir. Sinirlilik, terleme artışı, kalp çarpıntısı, el titremeleri, kaygı, uyku güçlüğü, deride incelme, kırılgan saçlar belirtileridir. Özellikle kolların üst kısımlarında kaslarda güçsüzlük olması şaşırtıcı değildir.

Tiroid Hastalarında Beslenme Nasıl Olmalıdır?

Tiroid hastalarında beslenme kişinin mevcut olan tiroid bozuluğuna göre planmalıdır.

Hipotiroidizmde Nasıl Beslenilmeli?

Hipotiroidizmde kişilerin uygulaması gereken belirli bir özel diyet yoktur. Ancak, dikkat edilmesi gereken bazı öneriler vardır. Dengeli bir diyet yapılmalıdır. Tiroit bezinin tam olarak çalışması için yeterli miktarda iyoda ihtiyacı vardır. Gıdalardaki iyotun mevcudiyeti dünyanın çeşitli bölgelerinde farklılık gösterir. İyot, toprakta ve deniz suyunda doğal olarak bulunur. Tam tahıllar, fasulye, yağsız proteinler, renkli meyve ve sebzelerden oluşan dengeli diyet yeterli iyot sağlamalıdır.

İyot İçeren Diğer Kaynaklar;

Peynir, inek sütü, yoğurt
Yumurta
Dondurma
İyot içeren multivitaminler
İyotlu sofra tuzu
Tuzlu su balığı
Deniz yosunu
Kabuklu deniz ürünleri
Soya sütü, soya sosu yer alır.

Diyette soya alımına dikkat edilmelidir. Soya, tiroid hormonlarının emilimini engelleyebilmektedir. Çok fazla soya ürün tüketimi kullanılan ilacın emiliminde olumsuz etkileyebilmektedir. Soyalı gıdalar; soya peyniri, vegan peynir ve et ürünleri, soya sütü, soya fasulyesi, soya sosudur. Soya gibi lif de hormon emilimini engelleyebilmektedir. Çok fazla diyet lifi alımı hormon emilimini ihtiyaç duyulduğu kadar vücuttan alınımını engelleyebilmektedir. Lif hayati önem taşır. Fakat yüksek lifli gıdalar yenildikten sonra birkaç saat içinde ilaç alınımından kaçınılmalıdır.

Hipertiroidizmde Nasıl Beslenilmeli?

Çok fazla iyot bakımından zengin yiyecekler hipertiroidizme yol açabilmektedir. İşlenmiş ve paketli ürünler dahil olmak üzere yüksek iyotlu yiyeceklerin tüketilmemelidir. İyot içeriği yüksek olduğundan deniz ürünlerinin tüketiminden kaçınılmalıdır.

Düşük İyotlu Kaynaklar;

İyotsuz tuz
Kafeinsiz kahve veya çay
Yumurta beyazı
Taze veya konserve meyve (besin etiketine bakılmalı)
Tuzsuz fındık
Yulaf
Patates
Bal yer alır.

Turpgillerden sebzeler tiroidinizin iyotu düzgün şekilde kullanmasını engelleyebilmektedir. Bu yüzden brokoli, karnabahar, lahana, şalgam, hardal, brüksel lahanası, kara lahana beslenmeye eklenmelidir.

Tiroid Hastaları Hangi Besinleri Tüketmemelidir?

Turpgillerden sebzeler ve soya ürünü de dahil olmak üzere guatrojenler, çoğunlukla iyot kullanımını inhibe etmektedir. Bu mikro besinler özellikle tiroid hastalığı olanlarda veya iyot eksikliği olanlarda dikkate alınmalıdır.

Guatrojenler

Siyanojenik bitkisel besinler; karnabahar, brokoli, marul, lahanagiller, şalgam, kırmızı turp, hardal tohumu. Anti tiroglobulin (TPO) inhibasyonu aracılığı ile antitiroid aktivite gösterir.
Gelişmekte olan ülkelerde ve bazı kültürlerde önemli bir protein kaynağı olan soya fasulyesi de iyot alımı sınırlı olduğunda guatrojenik özelliklere sahiptir.

Tiroid Hastalarında Diyet Programı Nasıl Düzenlenmelidir?

Doğru bir diyet, sağlıklı bir tiroid bezi işlevini sürdürmenin önemli bir bileşenidir. İyot listenin başında yer alırken, tiroid bezini etkileyen tek mikro besin değildir. Bu durumda diyet düzenlenmesi deneyimli diyetetik tavsiyelere dayanmalıdır.

Tiroid hastalıklarında beslenme hakkında daha detaylı bilgi almak ve kişisel bir diyet planı hizmeti almak istiyorsanız online diyet hizmetimizden bizlere ulaşabilirsiniz. Bunun için whatsapp, telefon numarası veya mail adresinden bizlerle iletişime geçebilir ve detaylı bilgi alabilirsiniz.