Glutensiz Beslenme Nedir, Nasıl Yapılır?

• 26 Haziran 2023

Glutensiz Beslenme Nedir, Nasıl Yapılır?

Glutensiz beslenme; çölyak hastalığı, gluten hassasiyeti veya glüten intoleransı gibi durumlardan kaynaklanan sağlık sorunları nedeniyle glutensiz besinlerin tüketildiği bir beslenme şeklidir. Glutensiz diyet, gıdalarda bulunan gluten proteini tüketimini sınırlandırır veya tamamen ortadan kaldırır.

Gluten Nedir?

Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi bazı tahıllarda bulunan bir protein türüdür. Hamurun esnekliğini artırır ve pişirildiğinde şekil almasını sağlar. Ayrıca gıdalara tutarlılık, dokulu ve hacim verir. Bu nedenle gluten içeren gıdalar genellikle pişirme, pastacılık ve fırıncılıkta yaygın olarak kullanılmaktadır.

Glutenin Zararları Nelerdir?

Çölyak hastalığı veya gluten hassasiyeti olan kişiler için gluten tüketimi ciddi sağlık sorunlarına neden olabilmektedir. Bu hastalıkların semptomları; bağırsak hasarı, anemi, kilo kaybı, kemik erimesi, vitamin eksiklikleri ve daha pek çok sağlık sorununu içerebilmektedir.

Gluten Hassasiyeti Nedir?

Gluten hassasiyeti, çölyak hastalığı kadar ciddi olmayan bir durumdur. Ancak gluten hassasiyeti olan kişiler, glutene maruz kaldıklarında çölyak hastalığı semptomlarına benzer semptomlar yaşayabilirler. Bunlar; karın ağrısı, gaz, şişkinlik, ishal, baş ağrısı, halsizlik ve dikkat eksikliği şeklindedir.

Glutensiz Beslenme Nasıl Yapılır?

Glutensiz beslenme, çölyak hastalığı veya gluten hassasiyeti olan kişiler için tedavi amaçlıdır. Bu nedenle glutensiz beslenme programı, diğer beslenme programları gibi belirli bir süre için değil, yaşam boyu sürdürülmelidir.

Glutensiz beslenme yaparken gluten içeren yiyecekleri tüketmemek önemlidir. Bu; buğday, arpa, çavdar, yulaf (yulaf ezmesi hariç) gibi tahılların, un, makarna, ekmek, kek, bisküvi, kraker, kahvaltılık gevrekler, soslar, çorbalar, et ve tavuk suyu gibi hazır gıdaların dikkatli bir şekilde okunmasını gerektirir.

Glutensiz beslenme, tek başına bir beslenme programı değildir. Sağlıklı beslenme ilkelerine dayanmaktadır. Glutensiz beslenirken, tam tahıllar yerine alternatif tahıllar seçmek, sebzeler, meyveler, proteinler ve sağlıklı yağlar gibi diğer besin gruplarına odaklanmak önemlidir.

Glutensiz alternatifler arasında kinoa, pirinç, mısır gibi besinler yer almaktadır. Ayrıca glutensiz beslenme sırasında işlenmiş gıdalardan uzak durmak ve evde yapılan yemekleri tercih etmek de sağlıklı beslenme açısından önemlidir.

Glutensiz Beslenmede Tüketilmemesi Gereken Besinler Nelerdir?

Gluten, buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi tahıllarda bulunan bir proteindir. Glutensiz bir diyet, bu tahıllardan yapılan yiyecekleri tüketmemeyi içerir. Bu nedenle, glutensiz bir diyet uygulayan kişilerin aşağıdaki besinleri tüketmemesi gerekmektedir:

• Buğday unu, arpa unu, çavdar unu gibi tahıl unları
• Ekmek, makarna, bulgur gibi tahıl temelli yemekler
• Bisküvi, kurabiye, kek, pasta, börek gibi tahıl bazlı tatlılar
• Bira, şarap ve viski gibi alkollü içecekler
• Sebzelerde ve etlerde bulunan soslar ve marinatlar (Bazıları buğday unu veya malt sirkesi içerebilmektedir.)
• Ketçap, hardal, soya sosu, teriyaki sosu, tatlı-sour sosu gibi hazır soslar ve baharatlar (Bazıları buğday unu veya malt sirkesi içerebilmektedir.)

Glutensiz Beslenmede Nelere Dikkat Edilmelidir?

Glutensiz beslenme, tüm besin gruplarının alınmasını sağlamak için özen gösterilmesi gereken bir beslenme şeklidir. Tam tahılların sağladığı lif, vitaminler ve mineral gibi besinlerin alınması için gluten içermeyen tam tahılların tüketilmesi önemlidir. Ayrıca işlenmiş ve hazır gıdalardan uzak durulması, özellikle de çölyak hastalığı olan kişiler için, glutensiz ürünlerin üretildiği ayrı bir mutfakta hazırlanan yemeklerin tercih edilmesi önemlidir. Ayrıca glutensiz ürünlerin bazıları yüksek miktarda şeker ve yağ içerebilmektedir. Bu nedenle etiketlerin dikkatli bir şekilde okunması önemlidir.

Glutensiz Beslenmenin Faydaları Nelerdir?

Glutensiz bir diyet, çölyak hastaları gibi gluten intoleransı olan kişiler için gerekli bir beslenme şeklidir. Ancak son yıllarda glutensiz beslenmenin sağlıklı bir yaşam tarzı olarak benimsenmesiyle birlikte, sağlıklı bireylerin de bu diyeti uygulamaya başladığı görülmektedir.

Glutensiz beslenme faydaları aşağıdaki gibidir:

• Çölyak hastalığı gibi gluten intoleransı olan kişilerde semptomların azaltılması veya ortadan kaldırılması.
• İrritabl bağırsak sendromu gibi bağırsak rahatsızlıklarında semptomların azaltılması.
• Migren, eklem ağrısı, cilt rahatsızlıkları gibi nonspesifik semptomların azaltılması.
• Daha iyi sindirim sağlanması ve bağırsaklarda düzenli hareketliliği sağlar.

Glutensiz beslenmenin, çeşitli besinlerden yapılmış bir diyetle karşılaştırıldığında kilo kaybına yardımcı olabileceği gösterilmiştir. Ayrıca glutensiz bir diyet, bazı insanlarda daha iyi bir uyku kalitesi sağlamıştır. Fakat sağlık açısından herhangi bir sorun yaşamamak için bu sürecin diyetisyen ile birlikte yürütülmesi önemlidir.