Dash Diyeti

DASH Diyeti Nedir? DASH Açılımı Nedir?

DASH diyeti ilk kez 1997 yılında kan basıncının kontrolü için önerilmiştir. DASH adını Dietary Approaches to Stop Hypertension (Hipertansiyonu Durdurmak için Diyet Yaklaşımları) kelimelerinin baş harflerinden alır.

Bu diyet yaşam tarzı iyileştirme, kardiyovasküler hastalıkları önlenme, kan basıncını kontrol etmede etkili stratejilerden biridir. Bu diyetin hipertansiyon tedavisi için yararlı bir strateji olduğu yapılan çalışmalarda kanıtlanmıştır.

DASH Diyeti Neden Yapılmalıdır?

Kardiyovasküler hastalıklar, diyabet, kanserler ve kronik solunum yolu hastalıkları farklı toplumlarda en önemli ölüm nedenleridir. Sağlıklı beslenmeye bağlılık, bulaşıcı olmayan hastalıkları önlemek ve kontrol etmek için klinik kılavuzların bir parçasıdır. Ayrıca diyet örüntüleri, bireysel gıdalara veya besinlere kıyasla kronik hastalık için daha belirleyici olabilmektedir.

Enerjisi yoğun gıdalardan, ilave şekerlerden yüksek diyetin tüketilmesi hipertansiyon ve kardiyovasküler hastalık geliştirme riskinin arttırır. DASH diyeti iyi miktarda lif, potasyum, kalsiyum, magnezyum, antioksidanlar içerir. Sınırlı miktarda da toplam yağ, doymuş yağ, kolesterol ve sodyum içerir. Yararlı diyet bileşenlerinin tüketilmesi ve olumsuz öğelerin alımının sınırlandırılması, hipertansiyonun önlenmesi için avantajlı olduğu kanıtlanmıştır.

Bu diyet modelindeki değişiklikler, sodyum alımındaki azalmalarla birleştiğinde, kan basıncında doza bağlı düşüşler gösterir.

DASH Diyeti Nasıl Yapılır?

DASH diyeti, yüksek miktarlarda tam tahıl, meyve, sebze, baklagiller ve sert kabuklu yemişler tüketmeye odaklanır.

Az yağlı süt ürünlerinin ılımlı alımı
Kırmızı veya işlenmiş etlerin ve tatlandırılmış içeceklerin düşük alımı
Düşük yağ içeriği (günlük kalori alımının %27'si yağdan), özellikle doymuş yağlar (enerjinin %6'sı)
Diyet kolesterolü (yaklaşık 150 mg/gün)
Azaltılmış sodyum içeriği (1500'den 2300 mg/gün),
Lif (>30 g/gün), potasyum, magnezyum ve kalsiyum açısından zengin bir diyet modelidir.

Bu diyet modeli ulusal kılavuzlarda önerilmektedir.

DASH Diyeti Hangi Hastalıklarda Uygulanır?

Normal kan basıncının 120/80 mmHg olması istenir. Kan basıncının normal seviyelerden daha yüksek olması kardiyovasküler hastalık riskini neredeyse iki kat arttırır.

DASH diyeti başlangıçta hipertansiyonun önlenmesi veya kontrolü için tasarlanmıştır. Fakat bu diyeti uygulamanın başka metabolik faydaları vardır. Yapılan çalışmalar, DASH'ın metabolik sendrom üzerindeki faydalarını göstermiştir. Metabolik sendrom; insülin direnci, dislipidemi, obezite ve hipertansiyon dahil olmak üzere bir dizi metabolik düzensizlik oluşturur.

Amerikan Diyabet Derneği (ADA), diyabetli kişilerin sodyum alımını günde <2.300 mg ile sınırlandırmasını önermektedir. ADA, diyabetli kişiler için önerilen birkaç sağlıklı beslenme planından biri olarak DASH diyetini de kullanmaktadır.

Yapılan çalışmalarda gestasyonel diyabetli gebelerde 4 haftalık DASH diyetinin uygulanması ile olumlu sonuçlar alınmıştır. Bu sonuçlarda açlık plazma glukozunda, serum insülin düzeylerinde ve insülin direnç indeksinde azalma yer almaktadır. Başka çalışmada DASH'ın obez bireyler tarafından tüketimi, vücut ağırlığını, insülin seviyelerini ve insülin direncini azaltmıştır. Ayrıca insülin duyarlılık indeksini arttırmıştır.

DASH Diyeti Faydaları Nelerdir?

DASH diyeti faydaları aslında ilişkili sağlık yararları beslenme kalitesi ve dağılımından kaynaklanmaktadır. Bu diyet, yüksek potasyum, magnezyum ve lif alımı anlamına gelen sebze ve meyveler açısından zengindir. Bu besinlerin kan basıncı kontrolü, glukoz metabolizması ve insülin yanıtında rol oynadığı gösterilmiştir. Sebze ve meyveler, insülin kan seviyeleriyle bağlantılı olan antioksidanlar ve polifenollerin ana besin kaynağıdır. Kardiyovasküler hastalık ile yakından ilişkili olan sodyum ve doymuş yağ asitleri ile sınırlıdır.

Kan basıncı

Sodyum kısıtlaması, kan basıncını düşürmek için DASH bileşenlerinden biridir. DASH'daki yüksek miktarda meyve ve sebze, büyük miktarlarda potasyum, magnezyum ve lif sağlar. Bunların hepsinin kan basıncını düşürdüğü gösterilmiştir.

Potasyum

DASH meyve ve sebzeleri bol miktarda potasyum sağlar. Yapılan çalışmalar, potasyumun kan basıncı ve hipertansiyonun önlenmesi üzerinde koruyucu bir etkisi olduğunu öne sürmüştür. Ayrıca çalışmalar, meyve ve sebze tüketiminin fazla olduğu toplumlarda kan basıncının daha düşük olduğunu göstermektedir. Amerikan Kalp Derneği ve Amerikan Hipertansiyon Derneği, günde 4.7 g diyet potasyumu önermektedir. Bu miktar, DASH diyetinde sağlanan potasyum miktarına eşittir.

Magnezyum

DASH yeşil yapraklı sebzeleri, yemişleri, baklagilleri, tohumları ve tam tahılları içermesiyle yüksek magnezyum içeriğine sahiptir. Magnezyumun birçok sağlık yararı vardır. Magnezyum kardiyovasküler sistem, özellikle hipertansiyon üzerindeki yararlı etkileri ile bilinmektedir. Magnezyum eksikliğinde hipertansiyon, aritmiler, dislipidemi, bozulmuş glukoz toleransı, insülin direnci, artmış metabolik sendrom riski bildirilmiştir.

Kalsiyum ve süt ürünleri

DASH'ın önemli bileşenlerinden biri kalsiyumdur. DASH diyetinde kalsiyum, temel olarak süt ürünlerinde bulunur. Daha az ölçüde yeşil yapraklı sebzeler, soya, fındık, özellikle badem tarafından sağlanır. Kalsiyum ve süt ürünleri, çeşitli mekanizmalar yoluyla metabolik sendroma karşı koruma sağlar.

Sodyum

Başlangıçta sodyum alımını azaltmak DASH diyetinin ilkeleri arasında yer almaz. Fakat kan basıncını düşürücü etkisini artırmak için DASH ile birlikte sodyum kısıtlaması önerilir. Ancak DASH tüketimini takiben kan basıncında düşme sadece sodyum kısıtlamasına bağlı olarak meydana gelmez. Diğer DASH bileşenleri de kan basıncının düzenlenmesinde etkilidir. Hatta tuz kısıtlaması olmadığı halde DASH tüketimini takiben yine de kan basıncında düşme gözlenmektedir. Amerikan Kalp Derneği, günde 2.4 g sodyumdan (günde 6 g tuz) daha fazla tavsiye etmemektedir.

Antioksidanlar

Oksidatif stres, metabolik sendromun ortak bir özelliğidir. Reaktif oksijen türleri, normal metabolizma sırasında mitokondri ve mitokondri dışı sistemler tarafından üretilir. Bununla birlikte, obezite ve metabolik sendrom gibi patolojik durumlarda reaktif oksijen türlerinin üretimi artar. Polifenoller, C vitamini, E vitamini, karotenoidler gibi antioksidanların tüketimi metabolik sendromla ilişkili oksidatif stresi düzeltebilmektedir. DASH meyveleri, sebzeleri ve kabuklu yemişleri iyi miktarlarda antioksidan vitaminler ve polifenoller sağlar.

Dash Diyeti Kimler İçin Uygundur?

Hipertansiyon hastası veya genetik olarak yatkın kişiler
Kalp ve damar hastalığı olan bireyler
Metabolik sendromu olan ve kilo kontrol problemi yaşayan bireyler
İnsülin direnci veya diyabeti olanlar
Sağlıklı kişilerde DASH diyeti uygulanabilmektedir.

Hem hastalıkları önlemek hem de sağlıklı yaşam tarzı oluşturmak için profesyonel sağlık uzmanlarından destek alınmalıdır. Kişiye özel olacak şekilde planlama yapılmalıdır.

Dash Diyeti Yapmak İçin Neler Gereklidir?

DASH diyeti hakkında daha detaylı bilgi almak ve kişisel bir diyet planı hizmeti almak istiyorsanız online diyetisyen hizmetimizden bizlere ulaşabilirsiniz. Bunun için Whatsapp, telefon numarası veya mail adresinden bizlerle iletişime geçebilirsiniz ve detaylı bilgi alabilirsiniz.