Çölyak Hastalığı: Nedir, Belirtileri Nelerdir?

• 2 Haziran 2023

Çölyak Hastalığı: Nedir, Belirtileri Nelerdir?

Çölyak hastalığı, bağırsaklarda tahribata yol açan bir otoimmün hastalıktır. Bu hastalık, gluten adı verilen bir proteine karşı bağışıklık sisteminin tepkimesi nedeniyle oluşur. Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahılların bir parçasıdır ve birçok yaygın gıdada bulunmaktadır. Bu nedenle çölyak hastalığında beslenme programından glutenli gıdalar tamamen çıkarılmalıdır.

Çölyak Hastalığı Nedir?

Çölyak hastalığı, glutene karşı bir bağırsak hastalığıdır. Glutene maruz kaldığında, çölyak hastalarının bağırsakları zarar görür ve besin emilimi bozulur. Bu nedenle, çölyak hastalarının glutensiz bir diyet uygulamaları gerekmektedir.

Çölyak hastalığı genetik bir rahatsızlık olup, aile geçmişi olan kişilerde daha sık görülmektedir. Hastalık genellikle çocukluk veya erken yetişkinlik döneminde ortaya çıkmaktadır. Ancak herhangi bir yaşta teşhis edilebilmektedir.

Belirtileri genellikle karın ağrısı, ishal, kilo kaybı ve yorgunluk gibi sindirim sorunlarıdır. Bununla birlikte bazı insanlar hiçbir belirti göstermeden de çölyak hastası olabilmektedir.

Çölyak hastalığı, birçok başka hastalığa benzer belirtilere sahip olduğu için doğru teşhis edilmesi zor olabilmektedir. Bu nedenle, bir doktor tarafından doğru teşhis konulması için çölyak hastalığı belirtileri olan kişilerin tıbbi muayeneden geçmeleri gereklidir.

Yetişkinlerde Çölyak Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Çölyak belirtileri bireyden bireye değişebilmektedir. En yaygın görülen belirtiler aşağıdaki gibidir:

• Karın ağrısı ve şişkinlik
• İshal veya kabızlık
• Bulantı ve kusma
• Gaz ve mide rahatsızlığı
• İştah kaybı ve kilo kaybı
• Yorgunluk ve halsizlik
• Anemi (kansızlık)
• Deri döküntüleri ve kaşıntı
• Osteoporoz (kemik yoğunluğunda kayıp)
• İnfertilite (kısırlık)

Çölyak hastalığı olan kişiler, belirtileri genellikle gluten içeren gıdalar tükettikten sonra yaşamaktadır.

Kadınlarda Çölyak Belirtileri Nelerdir?

Kadınlarda çölyak belirtileri aşağıdaki gibidir:

• Karın ağrısı ve gaz
• İshal
• Kabızlık
• Yorgunluk
• Anemi
• Cilt problemleri

Bebeklerde Çölyak Belirtileri Nelerdir?

Bebeklerde çölyak belirtileri aşağıdaki gibidir:

• İshal veya kabızlık
• Kusma
• Büyüme geriliği
• İştah kaybı
• Deri döküntüleri

Çölyak Hastalığının Teşhisi Nasıl Konulur?

Doktor, çölyak hastalığından şüphelenen bir hastaya çölyak testi (kan testleri ve dışkı testleri gibi bazı testler) yapılmasını ister. Bu testler, vücudun çölyak hastalığına yanıtını ölçen antikorları aramak için yapılmaktadır. Ancak doğru teşhis için bir endoskopi (ince bir tüp kullanarak bağırsaklara bakma işlemi) yapılması gerekebilmektedir. Bu test sırasında doktor, bağırsakların iç yüzeyindeki tahribatı görebilmektedir.

Çölyak hastalığı teşhisi için endoskopi ile birlikte bağırsak biyopsisi yapılması önerilmektedir. Biyopsi, ince bir iğne kullanılarak bağırsaklardan küçük bir doku örneği alınması işlemidir. Bu örnek daha sonra bir mikroskop altında incelenir ve bağırsaklardaki herhangi bir hasar veya tahribat görülebilir.

Teşhis konulduktan sonra, çölyak hastaları glutensiz bir diyet uygulamalıdır. Bu, glutensiz gıdalarla beslenmeyi içerir ve çölyak hastalığının belirtilerini ortadan kaldırabilir. Ayrıca birçok çölyak hastası, doğru beslenme ve takviyelerle eksik besin maddelerini telafi edebilir.

Çölyak hastaları, diyetlerine sıkı sıkıya uymalıdır. Çünkü gluten içeren yiyecekler, ince bağırsaklarda hasara neden olarak besin emilimini etkileyebilmektedir. Ayrıca çölyak hastalığı olan kişilerin sağlık durumları düzenli olarak izlenmelidir. Bu, diyetlerine uyduklarından ve herhangi bir sorunun erken tespit edilmesinden emin olmak için yapılmalıdır.

Çölyak Hastalığı Tedavisi Nasıl Yapılır?

Çölyak hastalığı tedavisi, ömür boyu sürmesi gereken bir glutensiz beslenme ile yapılmaktadır. Beslenme düzeninde gluten içeren tahılların tüketimini tamamen ortadan kaldırmaktadır.

Tedavinin başarılı olması için hastalar gluten içeren yiyecekleri tamamen çıkarmalıdır. Gluten içeren yiyecekler arasında buğday, arpa, çavdar ve bazı yulaf türleri bulunmaktadır. Ayrıca bazı gıdaların içinde gizli gluten miktarları bulunabilmektedir. Bu nedenle etiketleri okumak son derece önemlidir.

Tedavi genellikle belirtiler başladıktan sonra başlar. İlk aşamada, hastalar gluten içeren yiyeceklerin neler olduğunu ve neleri yiyemeyeceklerini öğrenirler. Bu aşamada bir diyetisyen veya beslenme uzmanı, hastaların beslenme ihtiyaçlarını karşılayacak glutensiz diyet planı hazırlamalarına yardımcı olmaktadır.

Tedavinin etkinliği, genellikle semptomların ortadan kalkmasıyla belirlenmektedir. Ancak çölyak hastalığı olan bazı insanlarda diyetlerine rağmen semptomlar tamamen ortadan kalkmayabilir. Bu durumda doktorlar, vitamin ve mineral takviyeleri gibi ek tedaviler önerebilirler.